Toekenningen Vici december 2006

Toekenningen geordend op achternaam.

De bewuste wil voorbij
Prof. dr. H. (Henk) Aarts (m) 01-08-1966, Tegelen, UU
Psychologie Menselijk gedrag is grotendeels doelgericht. Mensen hebben de indruk dat hun doelgericht gedrag via een bewuste wil verloopt. Dit onderzoek gaat na of mensen ook onbewust doelgericht gedrag kunnen vertonen en waar hun bewuste ervaring van doelgericht gedrag vandaan komt.

Oorzaken van opkomst en neergang
Dr. B.J.P. (Bas) van Bavel (m) 24-06-1964, UU
Geschiedenis Dit onderzoek wil verhelderen waarom gebieden economisch opkomen en weer neergaan. De manier waarop mensen de uitwisseling van grond, arbeid, kapitaal en goederen organiseren, lijkt hierin cruciaal. Dit wordt onderzocht voor drie prominente pre-industriële voorbeelden: Irak, Italië en de Nederlanden.

Op zoek naar nieuwe elementaire deeltjes
Prof. dr. S.C.M. (Stan) Bentvelsen (m) 06-05-1965, UvA Hoge Energie Fysica / NIKHEF
Dit onderzoek richt zich op de speurtocht naar nieuwe zware elementaire deeltjes met behulp van de toekomstige deeltjesversneller in Genève, de Large Hadron Collider. Ontdekkingen van deze nieuwe vormen van materie zijn noodzakelijk voor een samenhangende beschrijving van de wereld van elementaire bouwstenen. Anderzijds kan hiermee het raadsel over het heelal ontsluierd worden, waarvan 96% bestaat uit vooralsnog onbekende vormen van materie en energie.

Keuzes in de zorg
Prof. dr. H. (Han) Bleichrodt (m) 19-11-1965, Almelo, EUR, Economie
De stijgende kosten van zorg maken dat niet alle zorg uit de publieke middelen kan worden vergoed. Dit onderzoek analyseert hoe keuzes in de zorg moeten worden gemaakt en geeft aan welke zorg wel en welke niet moet worden vergoed.

Ontstekingscellen en de hersenen in gesprek
Prof. dr. G.E. (Guy) Boeckxstaens (m) 15-01-1963, Mortsel (B), AMC – Maag-, Darm- en Leverziekten
Om efficiënt te kunnen reageren op infectie en ontsteking staan de hersenen rechtstreeks in contact met ontstekingscellen in de darm. De taal die deze celsystemen met elkaar spreken wordt ontrafeld zodat geneesmiddelen kunnen worden ontwikkeld die ontstekingscellen het zwijgen opleggen.

Computer leert hoe mensen denken
Prof. dr. R. (Rens) Bod (m) 24-05-1965, UvA - ILLC/Cognitiewetenschappen
Taal, muziek en redeneren hebben gemeenschappelijk dat mensen er goed in zijn en computers niet. Dankzij nieuwe statistische leertechnieken kunnen computers menselijke taal nu beter begrijpen dan voorheen. De onderzoekers breiden deze leertechnieken uit naar menselijk denken in het algemeen.

Bacteriën met wiskunde te lijf
Prof. dr. M.J.M. (Marc) Bonten (m) 16-10-1964, Weert, UMCU - Julius Centrum
Met behulp van wiskundige modellen zal de verspreiding van bacteriën, die niet meer gevoelig zijn voor antibiotica, bestudeerd worden. Hiermee kan de wereldwijde toename van dit almaar groeiende probleem verminderd worden.

Het liefdesleven van biomoleculen
Dr. A.M.J.J. (Alexandre) Bonvin (m), 7-11-1964, Sion (Zwitserland), UU – NMR Spectroscopie
Nu ons DNA bekend is, ligt de uitdaging in het begrijpen van de relaties (interacties) tussen de eiwitten in onze cellen. Met nieuwe methoden willen de onderzoekers deze relaties ophelderen. Deze kennis kan bijdragen aan het ontwikkelen van medicijnen. 

Mathematical Foundations of Secure Computation
Prof. dr. R.J.F. (Ronald) Cramer (m) 03-02-1968, Centrum voor Wiskunde en Informatica & UL - Mathematisch Instituut
Hoe kunnen we ondanks onderling wantrouwen toch wederzijds geheime data verwerken waarbij een ieder controle heeft over dissipatie van zijn geheimen? Standaard cryptografie (encryptie) voldoet hier niet. Fascinerende nieuwe interacties met algebra en meetkunde geven aanleiding tot fundamentele, efficiëntere oplossingen.

To pee or not to pee
Dr. P.M.T. (Peter) Deen (m) 11-12-1960, Bovenkarspel, UMC St Radboud – Fysiologie
Onze nieren filteren en zuiveren dagelijks 180 liter bloed, waarvan we 1.5 liter uitplassen. Het terughalen van de resterende 178.5 liter gaat via samenwerkende eiwitten, maar gaat soms fout. De onderzoekers ontrafelen dit samenspel en hoe het fout kan gaan.

Voorspellen en ontwerpen van structuren met Darwin
Dr. M. (Marjolein) Dijkstra (v) 26-09-1967, UU - Natuur- en Sterrenkunde
Zachte gecondenseerde materie Miniscule bouwstenen kunnen spontaan assembleren tot grotere geordende structuren. Dit onderzoek gebruikt het "natuurlijke selectie" principe van Darwin om dergelijke structuren te voorspellen en te ontwerpen zodat ze bruikbaar zijn voor technologische toepassingen. Dit moet leiden tot dieper inzicht in de stabiliteit en eigenschappen van zelfordenende structuren.

Ultrasnel optisch Internet
Dr. H.J.S. (Harm) Dorren (m) 14-07-1965, TUE - Telecommunicatie
In de toekomst zal het Internet vastlopen omdat elektronische Internetknooppunten de groei van het dataverkeer niet kunnen bijhouden. Het onderzoek richt zich op ultrasnelle digitale optische signaalverwerking, dat hiervoor een een oplossing kan vormen.

Nanodeeltjes bekeken door de röntgenmicroscoop
Dr. F.M.F. (Frank) de Groot 10-02-1964, UU - Scheikunde Anorganische Chemie en Katalyse
Recente ontwikkelingen in de röntgenspectroscopie maken het mogelijk de electronische structuur van individuele nanodeeltjes in beeld te brengen. Door deze experimentele mogelijkheden met veeldeeltjes theorie te combineren, verschaft dit onderzoek unieke informatie over de werking van magnetische nanomaterialen en katalysatoren.

Ouderwordende stamcellen
Prof. dr. G. (Gerald) de Haan (m) 21-08-1965, Drachten, UMCG - Celbiologie
In vrijwel ieder weefsel van het menselijk lichaam bevinden zich stamcellen. Stamcellen zorgen ervoor dat door veroudering verloren gegane cellen weer worden aangevuld. De onderzoekers gaan genen opsporen die ervoor zorgen dat stamcellen hun taak gedurende veroudering kunnen blijven uitoefenen.

Optimaal spreken en verstaan
Dr. P. (Petra) Hendriks (v), 10-08-1964, RUG - Nederlandse Taal en Cultuur
Als kinderen foutloos spreken, betekent dat nog niet dat ze alles ook goed begrijpen. De onderzoekers gaan taalproductie en taalbegrip systematisch bestuderen bij kinderen, volwassenen, en autistische jongeren. Zo kunnen ze vaststellen welke grammaticale kennis nodig is voor optimale communicatie.

Kansrijke Kunstmatige Intelligentie
Dr. T.M. (Tom) Heskes (m) 30-09-1966, RU Nijmegen - Informatica
Net als mensen, kunnen ook computers verschillende taken leren. In dit project zetten de onderzoekers kansberekening in om dit te bewerkstelligen. Toepassingen voor o.a. het personaliseren van gehoorapparaten en het lezen van gedachten m.b.v. brain-computer interfaces komen hiermee in zicht.

Relativistische elektronen op een chip
Dr. A.F. (Alberto) Morpurgo (m) 21-02-1968, TUD – Nanoscience
Grafeen is een net ontdekte geleider die maar één atoomlaag dik is. In dit materiaal gedragen de elektronen zich als relativistische deeltjes die zich voortbewegen met de snelheid van het licht. Het gedrag van deze deeltjes zal worden onderzocht met behulp van nano-elektronische schakelingen die ook toepassingen in geïntegreerde elektronica kunnen hebben.

Stochastische analyse in oneindige veel dimensies en harmonische analyse
Prof. dr. J.M.A.M. (Jan) van Neerven (m), 23-12-1964, TUD - Delft Institute of Applied Mathematics
Stochastische differentiaalvergelijkingen beschrijven processen die aan toevalsfactoren onderheving zijn, zoals verstoringen door een interne of externe ruisbron. Gebruikmakend van technieken uit de harmonische analyse ontwikkelen we nieuwe wiskundige methoden om de kwalitatieve eigenschappen van zulke processen beter te begrijpen.

Op zoek naar nieuwe aangrijpingspunten in kankertherapie
Dr. D.S. (Daniel) Peeper (m) 09-05-1964, Maarssen, NKI - Moleculaire Genetica
Bij de behandeling van kanker zijn slechts weinig medicijnen beschikbaar die onderscheid maken tussen delende tumorcellen en delende gezonde cellen. De onderzoekers gaan met een nieuwe techniek de genetische afwijkingen van tumorcellen gebruiken om specifieke aangrijpingspunten voor therapie te vinden.

Op weg naar een onzichtbaar-licht microscoop
Dr. P.C.M. (Paul) Planken (m) 10-08-1964, TUD - Technische Natuurwetenschappen
Microscopen die 'kijken' met infrarood licht kunnen niet zo scherp zien. Dit onderzoek moet dat probleem oplossen. De bedoeling is dat het leidt tot een microscoop die super-scherpe beelden kan maken zodat we, bijvoorbeeld, in detail kunnen zien hoe een biologisch cel er in het infrarood uitziet.

Geadresseerde medicijnen
Prof. dr. K. (Klaas) Poelstra (m) 03-01-1964. RUG - Farmacokinetiek & Drug Delivery
De activiteit van alle lichaamscellen wordt gestuurd door signaalstoffen en het lijkt dus logisch deze producten te gebruiken als medicijn. Helaas is dit vaak onmogelijk. Tijdens dit onderzoek worden technieken ontwikkeld om signaalstoffen gericht te zenden naar cellen in de zieke lever.

Hersenen via directe verbindingen apparatuur laten bedienen
Dr. N.F. (Nick) Ramsey (m) 29-06-1961, UMCU - Neurochirurgie
Mensen kunnen door ziekte of een ongeluk het vermogen om te bewegen en te praten verliezen. In dit onderzoek worden technieken ontwikkeld waarmee deze mensen via sensors in de hersenen computers en hulpmiddelen kunnen bedienen. Daarvoor hoeven ze alleen te denken aan bepaalde bewegingen.

Methaan, broeikaseffect en planten
Prof. dr. T. (Thomas) Röckmann (m) 22-01-1969, Geilenkirchen (Duitsland), UU – Natuur- en Sterrenkunde
Methaan is een belangrijk broeikasgas. Uit recent onderzoek blijkt dat planten methaan produceren. De onderzoekers gaan analyseren of en hoe planten methaan kunnen vormen en welke rol dit speelt in de methaankringloop in de atmosfeer.

Samenwerking tussen hersencellen
Prof. dr. P.R. (Pieter) Roelfsema (m) 19-08-1965, NIN – Vision & Cognition
Grote groepen cellen in de hersenschors zijn betrokken bij cognitieve processen zoals waarnemen, denken en handelen. Dit onderzoek gaat na hoe al deze hersencellen met elkaar samenwerken tijdens visuele waarneming om te begrijpen waarom het brein meer is dan de som van zijn delen.

Catalytic Communication, Coupling Motion and Function
Prof. dr. A.(Alan) Rowan (m) 02-06-1966, Stoke-on-Trent (VK), RU Nijmegen – Molecular Materials
De nanomachinerie van het leven leest en vermenigvuldigt DNA om uiteindelijk de mens te construeren. Geïnspireerd door dit soort machines gebruiken onderzoekers dezelfde trucs als de natuur om nieuwe biohybride systemen te ontwikkelen die over polymeren kunnen bewegen, en zo nieuwe materialen voor de 21e eeuw te creëren.

Galactische Archaeologie: De Lokale Groep en verder
Prof. dr. E. (Eline) Tolstoy (v) 01-08-1965, RUG - Sterrenkunde
Oude sterren die minder zwaar zijn dan onze Zon kunnen de langst levende objecten in het Heelal zijn, met bijna dezelfde leeftijd als het Heelal zelf. Individuele sterren kunnen ons informatie verschaffen over de toestand van het heelal vanaf het vroegste stadium tot aan vandaag. Dit project bestudeert oude sterren in nabijgelegen sterrenstelsels en maakt gebruik van nieuwe technologische ontwikkelingen - zogeheten "Adaptive Optics". Deze techniek kan snel de nauwkeurige correcties maken voor bewegingen in onze atmosfeer die anders leiden tot een verlies aan scherpte. Dit resulteert in astronomische beelden van bijzonder hoge kwaliteit - goed genoeg om individuele sterren in een groot aantal sterrenstelsels te bestuderen. Deze technieken zullen een belangrijke rol spelen in toekomstige telescopen zoals bijvoorbeeld de "Extremely Large Telescope" van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht ESO.

Aanpassing aan een warmere wereld
Prof. dr. M.E. (Marcel) Visser (m) 07-07-1960, Den Haag, NIOO-KNAW Populatiebiologie van Dieren
Door klimaatsverandering zijn veel dieren niet langer aangepast aan hun verander(en)de omgeving. Om niet te verdwijnen, zullen ze ook moeten veranderen. Maar hoe snel past een soort als de koolmees zich aan, kunnen ze hun wereld bijhouden?

International rules
Prof. dr. E (Erika) de Wet (v) 16-09-1967, Welkom (Zuid-Afrika), UvA – Rechtsgeleerheid
Society functions within a framework of legal rules that also limits the power of political decision-makers. In the era of globalization, the rules are made increasingly on the international level. The research will examine whether these internationalized rules provide sufficient protection for individuals against political decisions which are also increasingly made on the international level.

Levensloop van de bloedvaten
Dr. J.C.M. (Jacqueline) Witteman (v) 27-07-1960, Hillegom, Erasmus MC - Epidemiologie & Biostatistiek
Niet het langzaam dichtslibben van een bloedvat maar het scheuren van een instabiele plaque in de vaatwand is de belangrijkste oorzaak van hart- en vaatziekten. De onderzoekers kijken met nieuwe afbeeldingstechnieken hoe de groei van plaque gedurende het leven plaatsvindt en wanneer dit leidt tot verstopping van een bloedvat.

Eind goed, al goed
Dr. C. (Claire) Wyman (v) 18-06-1958, Washington D.C. (VS) Erasmus MC - Radiation Oncology/Genetics
Defecten in herstel van breuken in ons DNA, zoals het geval is in erfelijke vormen van borstkanker, leiden tot kanker. Een cellulaire machine zet DNA uiteinden weer aan elkaar, waardoor kanker wordt voorkomen. De onderzoekers ontsluieren de manier waarop de machine werkt door haar direct te observeren.